Το φαινόμενο Johatsu: Όταν η σιωπή γίνεται απόδραση…

Σε μια εποχή όπου κάνουμε λόγω για ανθρώπινη αποσύνδεση, ψυχολογική δυσφορία και αύξηση των ψυχικών διαταραχών, οι ανθρώπινες σχέσεις που αποτελούν την γέφυρα ανάμεσα  στο «εγώ» και το «εμείς», φαίνονται να πλήττονται περισσότερο από ποτέ.

Στις κοινωνίες της σύγχρονης εποχής, όπου η σύνδεση γίνεται συχνά επιφανειακή και η αποδοχή εξαρτάται από την απόδοση και την εικόνα, δεν είναι σπάνιο να βιώνει κανείς απομόνωση ακόμα και μέσα στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Κάποιοι άνθρωποι, όταν φτάσουν σε αδιέξοδο, επιλέγουν να φύγουν αθόρυβα. Να αποσυνδεθούν οριστικά, όχι μόνο από σχέσεις, αλλά από ολόκληρη την κοινωνική τους ύπαρξη.

 Στην Ιαπωνία κάνουν λόγο για το φαινόμενο «Johatsu», μια λέξη που στα ιαπωνικά σημαίνει “εξάτμιση”. Άνθρωποι που “εξατμίζονται” μπροστά σε ένα προσωπικό αδιέξοδο. Αποτελεί ένα είδος σιωπηλής κραυγής, μια απόπειρα να ανακτήσουν έλεγχο σε μια ζωή που νιώθουν ότι τους έχει ξεφύγει.

Η ψυχολογική διάσταση του “εξαφανίζομαι”

Η εθελοντική εξαφάνιση, είτε στην Ιαπωνία είτε σε άλλες κουλτούρες, είναι συχνά μια ακραία μορφή αποφυγής — όχι μόνο των άλλων, αλλά και του εαυτού. Σε μια κοινωνία που συχνά ταυτίζει την αξία μας με την επιτυχία, την παραγωγικότητα ή την οικογενειακή σταθερότητα, η αδυναμία να ανταποκριθούμε στα «πρέπει» μπορεί να βιωθεί ως προσωπική αποτυχία.

Ωστόσο, η εξαφάνιση δεν είναι η λύση. Είναι μόνο μια προσωρινή παύση. Πίσω από την πράξη αυτή υπάρχει σχεδόν πάντα μια ανάγκη για κατανόηση, αποδοχή και ουσιαστική ανθρώπινη επαφή.Το Johatsu λειτουργεί ως ένας ιδιότυπος μηχανισμός απόδρασης – όχι μόνο από πρόσωπα και καταστάσεις, αλλά συχνά και από τον ίδιο τον εαυτό. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό “reset”, που όμως έχει σημαντικό ψυχικό κόστος, τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και για τους οικείους του.

Ποιοι είναι οι λόγοι:

  Κοινωνική ή οικονομική πίεση (π.χ. απώλεια δουλειάς, χρέη)

  Ντροπή ή αίσθημα αποτυχίας (συχνό σε μια κοινωνία που τιμά την τιμή και την κοινωνική εικόνα)

  Προσωπικά ή οικογενειακά προβλήματα (π.χ. διαζύγιο, κακοποίηση)

  Επιθυμία για νέα αρχή ή φυγή από καταπιεστικές καταστάσεις

Οι Johatsu συχνά μετακομίζουν σε:

• Απομακρυσμένες περιοχές
• Φτηνά ενοικιαζόμενα δωμάτια (π.χ. “ειδικά καταλύματα” χωρίς πολλά στοιχεία ταυτότητας)
• Αστικά κέντρα όπου είναι πιο εύκολο να «χαθείς στο πλήθος»

Υπάρχουν μάλιστα εταιρείες στην Ιαπωνία, γνωστές ως “night moving companies”, που βοηθούν ανθρώπους να εξαφανιστούν διακριτικά, κυρίως τη νύχτα.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;

Ως επαγγελματίας ψυχικής υγείας, παρατηρώ καθημερινά πόσο σημαντικό είναι να δημιουργήσουμε χώρους ασφάλειας, όπου κάθε άνθρωπος μπορεί να εκφράσει ελεύθερα τις δυσκολίες του — χωρίς ενοχές, χωρίς φόβο για κριτική.

Αν νιώθεις την ανάγκη να εξαφανιστείς, να αποσυνδεθείς από τον κόσμο ή να “γίνεις αόρατος”, ίσως αυτό είναι το σήμα ότι χρειάζεσαι να ακουστείς, όχι να φύγεις. Η βοήθεια υπάρχει και είναι πιο κοντά από όσο νομίζεις.

Η ψυχοθεραπεία δεν υπόσχεται μαγικές λύσεις, αλλά σου προσφέρει έναν ασφαλή χώρο για να βρεις τις δικές σου.

– Μίλα με έναν ειδικό που εμπιστεύεσαι
– Δώσε φωνή στα συναισθήματα που κρύβεις
– Θυμήσου: Το να ζητήσεις βοήθεια δεν είναι αδυναμία. Είναι θάρρος.

Είμαι εδώ για να σε ακούσω!

Παπαδόπουλος Περικλής

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής CBT